Fitoplankton to jednokomórkowe rośliny – algae (o średnicy 2µ – 2mm), które tworzą unoszące się w wodzie „ogrody lub lasy”. Jeden mililitr wody może zawierać kilkadziesiąt tysięcy komórek fitoplanktonu. Zamieszkują one ¾ powierzchni ziemi w 100 górnych metrach powierzchni oceanu. Przy udziale energii słonecznej, pobierają dwutlenek węgla z atmosfery, wodór i sole mineralne z wody (najważniejsze elementy to: Mg, H, O, P, K, N, S, Ca, Fe) i w procesie fotosyntezy tworzą materię organiczną, cukry, i aminokwasy. Stanowią podstawę łańcucha pokarmowego w morzach i oceanach. Magazynują węgiel organiczny w głębi oceanu. Wpływają na kształtowanie się klimatu na ziemi.
Badania fitoplanktonu w Zatoce Admiralicji i Fiordzie Ezcurra, w sąsiedztwie Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego dostarczyły ilościowych i jakościowych informacji na temat sezonowego rozmieszczenia głównych grup i gatunków fitoplanktonu. Wiosną i latem t.j. od listopada do końca marca, w okresie największych zakwitów, w fitoplanktonie dominują liczebnie nanowiciowce (< 20 µm) i pikoplankton (~ 2 µm). Stanowią 75-90 % wszystkich komórek. Szczyty liczebności nanowiciowców – do kilku milionów komórek w 1 litrze wody – następują po okresach bezwietrznych dni i mało zmiennego ciśnienia atmosferycznego. Zwiększona stabilność wód powierzchniowych w okresach bezwietrznych dni jest czynnikiem determinującym występowanie w czasie maksymalnych zakwitów. Zwiększona stabilność kolumny wody pomaga komórkom na pozostawanie w optymalnej strefie światła. Do nanowiciowców – w cyklu rocznym – należą przedstawiciele grup Cryptophyceae, Prasinophyceae i Prymnesiophyceae. Zespoły fitoplanktonu, które latem charakteryzują się przewagą nieopancerzonych nano-wiciowców różnią się od tych obserwowanych w innych rejonach Antarktyki, gdzie zwykle latem dominują okrzemki.
Okrzemki w Zatoce Admiralicji stanowią mniej liczebną grupę, ale zawierają wiele gatunków reprezentujących głównie takie rodzaje jak: Thalassiosira, Fragilariopsis, Pseudonitzschia i Chaetoceros. Na podstawie prób butlowych – ilościowych (butle Niskina) i sieciowych prób jakościowych, zidentyfikowano około 180 taksonów okrzemek. Dominującym gatunkiem w ciągu roku (próby butlowe) jest okrzemka centryczna o kształcie dysku – Thalassiosira antarctica Comber. Próby, głównie przybrzeżne, zawierają często typowo bentosowe gatunki (denne, osiadłe na kamieniach i makroglonach) takie jak Achnanthes, Amphora, Cocconeis, Gomphonema, Licmophora). Sieciowe próby (sieci o oczkach ca. 0,5mm) ukazują bogactwo większych microokrzemek (> 20 µm) takich jak Corethroncriophilum, Thalassiotrix antarctica i Rhizosolenia spp. Wśród nich dominantem jest Corethron criophilum Castracene.
Ogólnie nieduże w cyklu rocznym liczebności fitoplanktonu w Zatoce Admiralicji związane są z małą stabilnością wód, silnymi prądami, głębokim mieszaniem i dużymi ilościami zawiesiny mineralnej wprowadzanej do zatoki z wodą spływającą z lądu. Te czynniki ograniczają ilość i jakość światła potrzebnego do fotosyntezy. Koncentracje soli mineralnych (np. azotany, fosforany, kwas krzemowy – materiał budulcowy dla okrzemek) niezbędnych do produkcji materii organicznej są w zatoce wysokie, typowe dla Oceanu Południowego i jest mało prawdopodobne aby ograniczały produkcję pierwotną.
Celem monitoringu fitoplanktonu w Zatoce prowadzonego w ramach multi-dyscyplinarnych badań ekologicznych strefy brzegowej jest obserwacja zmian sezonowych i rocznych w składzie zespołów fitoplanktonu. W szczególności interesują nas różnice ilościowe i jakościowe pomiędzy zespołami przybrzeżnymi i otwartej wody, zmiany rozwoju fitoplanktonu w czasie, sukcesje gatunków, reakcje na stres środowiskowy jak np. zauważalne zmiany globalne klimatu. (EK)